خراسان رضوی از قطبهای بزرگ و مهم کشور در عرصه تولید چرم و محصولات چرمی است، تولید چرم استان، بیشتر در چرمشهر مشهد متمرکز بوده و حدود ۱۷درصد از چرم کشور در این شهرک صنعتی تولید میشود.
امروزه حفظ محیط زیست، مسألهای است که فکر همه را به خود مشغول کرده و امروزه یکی از دغدغههای اصلی به حساب می آید. مفهوم توسعه پایداری (Sustainable development)، به پایداری منابع زیست محیطی اشاره دارد که بر پایه مبانی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بنا شده است.
کارخانه چرم مشهد به عنوان یکی از واحدهای معتبر تولیدی کشور با فعالیت در بازارهای جهانی و داخلی یکی از برندهای شناخته شده در این صنعت به شمار میرود.
از آنجایی که صنعت مد و تولید پوشاک از نظر زیست محیطی یکی از آلوده ترین صنعتهای جهان به حساب میآید، شرکت چرم مشهد در تلاش است فعالیتهای خود را به سمت حفاظت از محیط زیست و پایداری پیش ببرد.
این مجموعه علاوه بر پیشتازی در عرصه تولید محصولات چرمی بصورت موازی جایگاه ویژهای را نیز در عرصه اشتغالزایی به خود اختصاص داده است. چراکه با توجه به رکود اقتصادی، شرایط معیشتی مردم و تحریمهای کشورهای غربی، چرم مشهد کما فی سابق تمام قد از سرمایه انسانی خود دفاع کرده و توانسته در امر اشتغالزایی نقش مهمی را در کشور ایفا نماید.
از دیگر اصول مهم تحقق شعار مد پایدار عادلانه و اخلاقی بودن ( Fair and Ethical) است. چرم مشهد در این زمینه همواره تلاش می کند که علاوه بر حفظ محیط زیست، شرایط کار و حقوق کارکنان خود را بهبود ببخشد.
گفتنی است، این مجموعه دارای بیش از ۶۰۰ نفر پرسنل و ۷۰ شعبه فعال و متمرکز در سراسر کشور است، که از این میزان سرمایه انسانی ۴۰۰ نفر نیروی متخصص و مجرب بصورت مستقیم در کارخانه چرم مشهد اشتغال دارند.
فرآیند تولید محصول سازگار با محیط زیست در کارخانه چرم مشهد از مواد اولیه محصول، تولید چرم، دباغی، رنگرزی و … شروع و تا بسته بندی نهایی ادامه مییابد به طوری که در روند تولید این مجموعه کمترین آسیب به محیط زیست وارد می شود.
چرم مشهد همواره در سدد رفع موانع و تقویت زیرساختهای چرخه تامین، تولید و توزیع است. چراکه توجه به این موارد میتواند موجب پیشرفت در حوزه تولید محصولات چرمی در کشور شده و راه ورود به عرصه جهانی را هموارتر سازد.
تامین چرم به عنوان یک پیش نیاز اساسی برای تولید منسوجات و محصولات چرمی، مستلزم وجود پوست خام مناسب و کافی است و عدم تامین این پیش نیاز عملا باعث بروز اختلال در فرآیند تولید خواهد شد.
امروزه رهاسازی پوست دام یک تهدید زیست محیطی و مخرب به شمار میرود، چراکه این امر موجب افزایش چشمگیر دی اکسید کربن و گازهای گلخانه در محیط خواهد شد، کارخانه چرم مشهد به عنوان یکی برندهای شناخته در این صنعت با دارا بودن زنجیره تامین کامل تولید چرم و محصولات چرمی (از ابتدا تا پایان) این تهدید بزرگ را به یک فرصت طلایی تبدیل و پوست حاصل از ذبح اسلامی حیواناتی که صرفا برای تامین گوشت پرورش داده شدهاند را به محصولات مرغوب چرمی تبدیل میکند.
کارخانه چرم مشهد همواره با استفاده از چرم مرغوب در تولید محصولات خود به یک مجموع در حال تلاش در این عرصه مبدل شده و از دیر باز تاکنون فرآیند تبدیل پوست دام سنگین به چرم با کیفیت یا همان دباغی را بصورت کاملا تخصصی و مطابق با استانداردهای بینالمللی و زیست محیطی انجام میدهد.
از گذشته تا به امروز روشها و مواد گوناگونی برای دباغی پوست و تولید چرم مرسوم بوده که میتوان به دو روش رایج دباغی با مواد شیمیایی و دباغی با مواد گیاهی اشاره کرد.
دباغی با مواد گیاهی از روشهای سنتی و کم خطرتر در صنعت چرم سازی به شمار میرود. چرم حاصل از این روش دارای ویژگیهای خاص و منحصر به فرد خود است.
در برخی موارد برای تولید چرم مرغوب با انعطاف پذیری بالا و عایق بودن باید روش مدرنتری به نام دباغی با مواد شیمیایی بکار گرفته شود. در این روش استفاده از کروم به رایجترین نوع دباغی با مواد شیمیایی تبدیل شده است.
از مزایای این نوع دباغی میتوان به دوام آن در مقابل رطوبت، آب و گرما اشاره کرد. دوام پوست با دباغی کروم سه برابر بیشتر از دباغی با مواد گیاهی است، چرمهایی که با محلول کروم در کارخانه چرم مشهد دباغی میشوند بسیارنرم و راحت بوده و علاوه بر دارا بودن تنوع رنگی بالا با گذشت زمان نیز درخشش و دوام خود را از دست نمیدهند.
متاسفانه روند دباغی و چرم سازی، شامل ترکیبات شیمیایی معدنی و آلی است که میتوانند به مرور زمان تاثیر مخربی را بر محیط زیست داشته باشند. مواد شیمیایی مورد استفاده در تولید چرم باعث افزایش سطح BOD، COD و کل مواد جامد محلول در آب میشوند. همچنین در این فرآیند مقادیر بسیاری آب نیز استفاده میشود که نتیجه این امر متاسفانه ایجاد مقادیر زیادی آلاینده است.
پروسه تولید چرم بیانگر این مطلب است که تقریبا در هر قسمت از فرآیند تولید، از آب و مواد شیمیایی جهت فرآوری پوست استفاده میشود که این امر سبب ورود مواد زائد بسیاری به آب فرآوری میگردد. بنابراین فاضلاب تولیدی این صنعت و مدیریت آن در کارخانه چرم مشهد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
فاضلاب تولیدی در این فرآیند به طور کلی دارای مواد معلق و چربی زیاد، بار آلی متوسط و PH اسیدی و قلیایی است. با توجه به وجود مواد معلق بسیار زیاد همانند پشم و مو، چربی، گوشت،کروم، رسوب مواد معدنی مورد استفاده و... در این فاضلاب، تاسیسات زدایش این دسته از مواد و دفع آنها و همچنین تنظیم PH پساب و بازیافت کروم مصرفی یکی از موارد کلیدی در طراحی سیستم تصفیه در کارخانه چرم مشهد بوده است.
گفتنی است، با توجه به میزان آلودگی ناشی از پساب فرآیند دباغی، کارخانه چرم مشهد به عنوان یک برند دوستدار محیط زیست استفاده از روشهای تصفیه پساب چرم سازی و همچنین استفاده از پکیجهای تصفیه فاضلاب دباغی را الزامی دانسته و کلیه مراحل مختلف تصفیه شامل آشغالگیری با درام فیلتر، چربی گیری، ته نشین سازی اولیه، متعادل سازیPH، تصفیه هوازی، ته نشین سازی ثانویه و بازیافت مجدد کروم را در مجموعه خود اجرایی کرده است.
همچنین مجموعه چرم مشهد در راستای حرکت در مسیر مد پایدار چندین سال است که اقدام به استفاده از دکمه ها و برچسب های دوستدار محیط زیست که به عنوان مثال از هسته میوه درخت نخل و پوست نارگیل تهیه شده است، در تولید مانتو چرم و کت و کاپشن ها استفاده می کند.